... تحقيقاً در تقابل شکل گرفته ميان تهران و واشنگتن، با عنايت به داده های سياسی و نظامی موجود در منطقه نمی توان منکر موضع بالادستی ايران در مواجهه با آمريکای فعلی شد. اما پرسش کليدی آن است که آيا اين موضع فرادستی تضمين کننده عبور ظفرمندانه ايران از بحران موجود است؟
دولتمردان جمهوری اسلامی بايد متوجه اين نکته مهم باشند که ايالات متحده در آرايش سياسی ـ نظامی متفوقانه فعلی ايران، قبل از آنکه مغبون فراست و زيرکی و توانائی های سياسی و ديپلماتيک و بعضاً نظامی ايران باشند، چوب نسنجيدگی کنش های سياسی و نظامی خود در منطقه را خورده و می خورند.
اما اين بدآن معنا نيست که برای بر هم زدن معادله موجود دست های واشنگتن بسته است. تصادفاً تهران بابت برخورداری از چنين موضع بالا دستی بايد بيش از گذشته احساس خطر و دل نگرانی کند ... از آنجا که مواجهه موجود ميان تهران و واشنگتن از اساس فاقد تناسب و تعادل قدرت است، لذا تهران بايد بشدت پروای رفتار و واکنش های محاسبه نشده کاخ سفيد را داشته باشد.
بواقع جمهوری اسلامی ايران در حال بازی شطرنج با گوريلی است که هر اندازه نيز که بتواند و يا توانسته باشد با تکيه بر توانائی ها و ظرفيت های قائم به ذات خود حريف را «آچمز» و در موقعيت «کيش و مات» قرار داده باشد اما متقابلاً هرآئينه بايد خود را در معرض رفتار خارج از قاعده رقيب ببیند.
صحت گزاره «ناتوانی آمريکا در بحران عراق» لزوماً بمعنای پيروزی ايران نيست.
قهراً با توجه به توانائی های جهانی آمريکا در جميع حوزه های اقتصادی و نظامی و سياسی، نبايد در ازای قرار گرفتن اين گوريل در موقعيت «کيش و مات» توقع تن دادن وی به شکست را داشت. گزينه قابل تحقق در چنين شطرنجی زدن به زير صفحه شطرنج است. ايالات متحده بتعبير هاشمی رفسنجانی «دايناسوری است با مغز گنجشک» و تصادفاً همين «کم عقلی تنومندانه» بايد پمپ کننده «شجاعت ترس» به رويارويان با آن باشد. بتعبير بوعلی سينا: بايد از گاو ترسيد. چون هم شاخ دارد و هم مُخ ندارد.
از آنجا که در صفحه شطرنج سياسی موجود، واشنگتن فاقد موضع فرادستی است و تهران نيز فاقد قدرت متناسب با توان بين المللی آمريکاست لذا دو طرف می توانند از صرافت نتيجه «بُرد ـ باخت» افتاده و به فرجام مرضی الطرفين «پات» اکتفا کنند. فرجامی که متضمن بُرد نسبی و آبرومندانه برای طرفين اين معادله است.
واقعيات سياسی در موقعيت فعلی مؤيد آنست که واشنگتن ناتوان از تامين پيروزی خود در ازای تحميل شکست به ايران است اما ايران نيز هر چند بدنبال پيروزی خود به بهای شکست آمريکا است اما بر همان قياس بايد بپذيرد کاخ سفيد اثبات کرده در موقعيت «استيصال» توان رفتار خارج از قاعده را دارد.
بخشی از مقاله شجاعت ترس ـ سوم بهمن 85
با گذشت قریب به 8 ماه از ادله مطرح شده در مقاله شجاعت ترس، ایالات متحده نشان داده عملاً در همان مسیری گام برمی دارد که پیشتر در آن مقاله نشانه گذاری شده بود.
این امر بدین معنا است که در آینده ای نه چندان دور (مشروط به ابرام دو طرف بر مواضع فعلی) جامعه بین الملل می تواند شاهد نوشیدن جام زهر «تن دادن واشنگتن به مذاکره با ایران» باشد.
چنین چشم اندازی از این جهت قابل گمانه زنی است که کاخ سفید عملاً خود را در بحران عراق در موقعیتی قرار داده که پیش از این ایران در سال های پایانی جنگ 8 ساله با صدام حسین مبتلا به آن بود.
زمینگیری نیروی نظامی ایران در سال های پایانی جنگ با ارتش صدام پایوران ایران را با رهبری هاشمی رفسنجانی به این گزینه منطقی سوق داد تا با استراتژی «جنگ، جنگ تا يکپیروزی» جمیع نیروهای آفندی خود را اختصاص به يک حمله نظامی جهت بدست آوردن موضع برتر و تغییر معادله جنگ بنفع خود نمایند.
ایران با چنین سیاستی بدنبال آن بود تا بدینوسیله اولاً بن بست جنگ را شکسته و ثانیاً با تکیه بر یک پیروزی نظامی افکار عمومی خود و جهان را متقاعد به برتری موضع جهت نشستن پشت میز مذاکره با دشمن بمنظور پایان جنگ از طریق سیاسی کنند. امری که با فتح فاو محقق شد و دیری نپائید که مرحوم خمینی نیز رنجور اما شجاعانه به صرافت نوشیدن جام زهر قبول قطعنامه 598 افتاد.
وضعیت فعلی ایالات متحده در عراق نیز اکنون مبدل به قرینه ای از وضعیت ایران در سال های پایانی جنگ با صدام شده.
کاخ سفید با معرکه مبارزه طلبانه نسنجیده ای که از فردای انتساب محور شرارت به ایران راه انداخت عملاً افکار بین المللی را مهیای حل نظامی پرونده ایران کرد.
اما با زمینگیر شدن ارتش و سیاست این کشور در فردای حمله به عراق و متعاقب بدست نیآوردن لقمه ای دندان گیر از پرونده اتمی ایران خصوصاً با روند رو به بهبود مذاکرات ایران با آژانس انرژی اتمی، اکنون کاخ سفید خود را با دست خود در موقعیت کیش و ماتی با ایران در منطقه می بیند که پیشتر در «شجاعت ترس» نشانه گذاری شده بود. بر این اساس پیش بینی مواجهه از نوع «شطرنج شاه ترمذی مولوی با دلقکش» نمی تواند پیش بینی دور از انتظاری از جانب کاخ سفید باشد.
شاه با دلقک همی شطرنج باخت
مات کردش زود خشم شه بتاخت
گفت شه شه و آن شه کبرآورش
یک یک از شطرنج می زد بر سرش
این بدان معناست که در وضعیت فعلی، واشنگتن از سوئی ناشی از استهلاک قوای اقتصادی و نظامی اش در بحران عراق نمی تواند با حفظ وضع موجود با ایران وارد جنگ کلاسیک بلند مدت شود و از سوی دیگر از نظر روانی نیز این آمادگی و روحیه را ندارد تا با ایرانی که خود شمّای آن را با کریه ترین شکل ممکن نزد افکار بین الملل خطرناک و حامی تروریسم ترسیم و معرفی کرده اکنون به مذاکره بنشیند. لذا برای آمریکا گفتگو با ایران در موقعیت فعلی بمعنای بازی پوکری است که در عین خالی بودن دست خود از کارت های موثر، بوضوح می تواند دست قدرتمند رقیب اش را بخواند.
سخنان 8 ماه پیش رابرت گیتس وزیر دفاع آمریکا اعترافی صادقانه از قرار داشتن آمریکا در تنگای مواجهه سیاسی و نظامی با ایران فعلی است:
رابرت گیتس در مصاحبه مطبوعاتی در بحرین ـ بهمن 85:
«واشنگتن در حال حاضربرای مذاکره با ايران در موضع ضعف است و قبل از تعامل با ايران بايد موضع خود را تقويت کنيم و نبايد تا قبل از تقويت موضع با ايران وارد گفتگو شد ... اکنون ايران هيچ نيازی به ما ندارد بنابراين آمريکا در شرايط موجود در هرگونه مذاکره ای با ايران طرف التماس کننده خواهد بود »
بر همین اساس دور از انتظار نخواهد بود تا دولتمردان کاخ سفید بمنظور خلاصی از تنگنای موجود دست به يک شهرآشوبی نظامی محدود، سنگین و حساب شده علیه ایران زده تا بدینوسیله بتوانند با برهم زدن آرایش سیاسی و نظامی موجود در منطقه بنفع خود و بر علیه ایران، ضمن ترساندن تهران، از نظر روانی خود و افکار عمومی بین الملل را متقاعد به نوشیدن جام زهر مذاکره با ایران کنند.
این تهاجم می تواند برخوردار از یک بمباران وسیع و گسترده و سنگین علیه مراکز نظامی و صنعتی و اقتصادی ایران باشد.
طبعاً ایالات متحده با توجه به استعداد ها و توانمندی های ايذائی نظامیان ایران به هیچ وجه تن به جنگی کلاسیک و زمینی با ایران نخواهد داد بلکه هدف واشنگتن از چنین جنگی کسب موقعیت ممتاز روانی در افکار عمومی بمنظور نشستن پشت میز مذاکره با ایران خواهد بود.
تنها نقطه ابهام واشنگتن در آغاز چنین تهاجمی نامشخص بودن پاسخ احتمالی ایران است. خصوصاً آنکه ایران به استعداد قوای موشکی خود بارها اعلام کرده هر گونه تهاجم نظامی آمریکا را با موجی از شلیک موشک پاسخ می گوید. این هشدار موشکی از آن جهت حائز اهمیت است که با لشکرکشی ایالات متحده به افغانستان و عراق اکنون سربازان و پایگاه های آمریکا به راحتی در تیررس قوای نظامی ایران قرار گرفته. گذشته از آنکه دُردانه آمریکا در منطقه نیز (اسرائیل) با تقویت موشک های شهاب 3 هدف استراتژیک و سهل الوصولی برای ایران خواهد بود.
مشکل موجود در وضعیت فعلی خوش بینی مفرط دو طرف این منازعه (محمود احمدی نژاد و جورج بوش) است.
از يک طرف جورج بوش خوش بینانه معتقد است با دست زدن به تهاجم علیه ایران دولتمردان تهران بلافاصله در لاک دفاعی رفته و تسلیم خواهند شد و از جانب دیگر محمود احمدی نژاد با احتساب مشکلات مبتلابه واشنگتن در منطقه و فشار سیاسی و اقتصادی موجود بر توانمندی ایالات متحده با قاطعیت اعلام می کند:
«اين تحليل که آمريکا برای رهائی از مشکل عراق می خواهد به ايران حمله کند يک تحليل اشتباه است و با تحليل اشتباه نيز نمی توان مديريت کرد، چرا که امروز آمريکائی ها در موضعی نيستند تا بتوانند اين اقدام را انجام دهند»
اما در این میان واقع بینان هر دو جبهه به شدت پروای جنگ را داشته و عملاً می کوشند ضریب تحمل طرف مقابل را تا مرز واکنش تحریک نکنند.
در ایالات متحده، کنگره بارها رئیس جمهور را از دست زدن به تهاجم به ایران پرهیز داشته و در بدنه تصمیم گیری کاخ سفید نیز معدود واقع بینانی مانند کاندولیزا رایس و حتی رابرت گیتس می کوشند مانع از رویاروئی نظامی دو کشور شوند. (1)
در حالی که نو محافظه کاران و حامیان قدرتمند اسرائیل در ایالات متحده مکرراً بر طبل جنگ می کوبند.
همچنانکه در ایران نیز مدیریت و پایوران عالیه نظام سعی کرده و می کنند تا با فراست مانع از روشن شدن آتش جنگ بین تهران و واشنگتن شوند. اما این مساعی جمیله در حالی صورت می گیرد که به وضوح می توان تک روی ها و کارشکنی ها و جاه طلبی هائی را در مسیر اخلال در روند چنین مصلحت سنجی حاذقانه ای را مشاهده کرد.
پروژه بازداشت هاله اسفندیاری در مقابل استعفای دکتر علی لاریجانی نزدیک ترین و قابل استناد ترین سند از رویاروئی واقع بینان و جاه طلبان در ایران است.
در پروژه بازداشت هاله اسفندیاری صرف نظر از درستی یا نادرستی اتهامات منتسبه، يک نکته در جریان بازداشت تا آزادی وی بخوبی قابل مشاهده بود و آن ارائه راهکار ایران به آمریکا جهت حل مشکلات شان با تهران است.
ایران با پروژه هاله اسفندیاری با صراحت توام با صداقت به کاخ سفید پیغام داد که چشم تان برای حل مشکلات با ایران بجای خیابان پاستور باید در خیابان آذربایجان باشد!
این نکته از آن جهت قابل فهم و مشاهده است که بعد از بازداشت هاله اسفندیاری، شخص لی هامیلتون، رئیس مرکز «وودرو ویلسون» و مسئول مستقیم هاله اسفندیاری که از قضا ترغیب کننده اصلی دولت آمریکا جهت مذاکره با ایران در کمیسیون گروه مطالعه عراق (کمیسیون بیکر ـ هامیلتون) نیز بود ابتدا اقدام به نامه نگاری بمنظور آزادی هاله اسفندیاری با روسای سه قوه ایران و شخص هاشمی رفسنجانی کرد اما از آنجا که هیچکدام از این 4 شخصیت حتی نامه ایشان را پاسخگوئی نکردند نهایتاً وی اقدام به ارسال نامه ای رسمی و محترمانه به رهبری عالیه نظام جمهوری اسلامی کرد.
نامه ای که این بار برخلاف مراودات قبلی بدون پاسخ نماند و بلافاصله پاسخ آیت الله خامنه ای مبنی بر دادن دستور رسیدگی جهت حل مشکل هاله اسفندیاری، از طریق دفتر نمایندگی ایران در نیویورک به صورت رسمی به شخص هامیلتون تقدیم شد.
اصل انجام چنین مراوده ای با توجه به مفاهیم بکار گرفته شده در پاسخ رهبری ایران به نامه هامیلتون ناظر بر این معنا بود که:
با توجه به صراحت قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر انحصار تعیین راهبردهای کلان ایران خصوصاً در عرصه سیاست خارجی توسط رهبری، آمريکائیان برای حل مشکلات خود با ایران اولاً باید با رهبری نظام گفتگو کنند و ثانیاً برای چنین گفتگوئی نیز باید گویشی مودبانه و محترمانه اتخاذ کنند.
این درسی بود که پیشتر آمریکائیان بدلیل عدم رعایت آن در جریان سخنرانی معروف مادلین آلبرایت نتوانسته بودند سودی از آن ببرند.
سخنرانی خانم آلبرایت هر چند در افکار عمومی دلجوئی و عذرخواهی آمریکا از ایران بابت کودتای 28 مرداد تلقی شد اما از آنجا که در همان سخنرانی، آلبرایت «مجبور شده بود» !!! با تقسیم قدرت در ایران به دو قطب انتصابیون و انتخابیون ریاست جمهوری وقت ایران را در قطب مخالف رهبری نظام مخاطب قرار دهد، به همین دلیل ایشان عملاً نتوانست بهره ای از آن «بظاهر دلجوئی» برده و از قضا فردای همان سخنرانی با پاسخ تند آیت الله خامنه ای مواجه شد.
گذشته از آنکه برخی از تحلیل گران هاله اسفندیاری و عوامل مرتبط با وی را کانال غیر رسمی نیروهای نزدیک به هاشمی رفسنجانی جهت انتقال غیررسمی پیام به آمریکا معرفی می کردند اما بر فرض صحت چنین ادعائی نیز در جریان بازداشت و شیوه آزاد شدن اسفندیاری، عملاً دریچه این کریدور بر روی حامیان هاشمی بسته و متقابلاً بصورت بالقوه در اختیار رهبری نظام قرار گرفت.
علی رغم این، هر چند در پروژه هاله اسفندیاری راهکار ورود مثبت جهت حل مناقشه بین دو کشور از جانب ایران به آمریکا نشان داده شد، اما بفاصله کمتر از دو ماه با استعفای دکتر علی لاریجانی از دبیری شورای عالی امنیت ملی مشخص شد نیروهای يکه سالار بی تمایل نیستند تا ساختار قدرت در ایران را بنفع جاه طلبی های خود بر هم زنند.
استعفای لاریجانی از جانبی به معنای قرار گرفتن کامل تیم پرونده اتمی در اختیار احمدی نژادی بود که بارها با اتخاذ موضع ناهمسو با لاریجانی و ایراد این موضع که پرونده اتمی ایران را بسته شده می داند، اولویتی برای حل پرونده اتمی ایران از طریق مذاکره قائل نیست.
این امر می تواند بدین معنا باشد که تیم احمدی نژاد با حذف لاریجانی از پروسه مذاکره بر سر پرونده اتمی و قرار دادن چهره ای کم فروغ بجای وی این پیام را به آمریکا داده که برای بستن پرونده اتمی آمادگی راهکارهائی دیگر ولو راهکار نظامی را نیز دارد. (2)
اما صرف نظر از درستی یا نادرستی چنین تحلیلی ، استعفای دکتر لاریجانی را می توان در چارچوب مبارزه قدرت در ایران نیز حائز اهمیت دانست.
چنین تحلیلی با توجه به خصوصیات منحصربفرد محمود احمدی نژاد بویژه گرایشات توجه طلبانه وی، قابل فهم است.
اما نباید توجه طلبی محمود احمدی نژاد را صرفاً به سطوح نازل صفات شخصی وی تقلیل داد.
احمدی نژاد به واقع نماد و نمایندگی طبقه ای را عهده داری می کند که در طول تاریخ تحولات يکصد سال گذشته ایران همواره از جانب طبقات شبه شهری و شبه متوسط ایران در مظان تحقیر و استخفاف قرار داشته اند.
بر همین مبنا توجه طلبی احمدی نژاد را باید واکنشی طبیعی و برخاسته از خرده فرهنگی تلقی کرد که از بیرون به ایشان و طبقه حامل ایشان، پمپ شده و می شود.
برخلاف ظاهر متشخص و فرهیخته طبقه شبه مدرن ایرانی، این طبقه بوضوح نشان داده در لایه های پنهان شخصیت خود بشدت آغشته به نژادپرستانه ترین گرایشات طبقاتی اند.
بر همین اساس طبقات شبه مدرن ایرانی از ابتدای شکل گیری خود همواره نوع نگاه شان به طبقات فرودست بمثابه نوع نگاه به طبقه نجس های هندی آغشته به مفاهیم و مضامین تحقیرکننده ای از قبیل دهاتی، بی سواد، قربتی، بی فرهنگ، عقب افتاده بوده و می باشد.
لذا طبیعی است اکنون که فردی از این طبقه توانسته به هر شکل قابل مناقشه یا غیرقابل مناقشه ای بر بالاترین کرسی مدیریت اجرائی کشور تکیه زند، نهایت اهتمام خود را صرف جبران تمامی آن سال هائی کند که به وی و طبقه حامل ایشان تحقیر و اهانت می شد و از این طریق احساس تشفی خاطر تاریخی کند.
مطابق چنین فرآیندی احمدی نژاد توانسته به عنوان يک پدیده با موثرترین شکل ممکن لایه های پنهان و موثر مناسبات فردی و اجتماعی دو جامعه سنتی و شبه مدرن ایران را بتصویر کشد.
رنج تاریخی احمدی نژاد از نگاه محقرانه جامعه شبه شهروندی ایران به خود و طبقه همراه خود، اکنون و با به قدرت رسیدن وی این امکان را به وی داده تا ساختار قدرت سیاسی ایران را بلاگردان منویات جاه طلبانه و توجه خواهانه خود کند.
بر همین مبنا بود که بعد از پیروزی احمدی نژاد در انتخابات ریاست جمهوری ناظران سیاسی شاهد چینش کابینه ای از سوی احمدی نژاد شدند که آکنده از کوتاه قدان بود.
احمدی نژاد از همان ابتدا با «چینش بدون ژنرال» کابینه اش عملاً نشان داد جهت برآورد نیاز توجه طلبانه خود، تیمی را می پسندد که تنها ستاره قابل درخشش در آن منحصر به خودش باشد.
در همین راستا است که می توان درخشش های رسانه ای در کابینه احمدی نژاد طی دو سال گذشته را منحصر به شخص رئیس جمهور دانست.
اصرار بر سفرهای استانی با محوریت خود و اصرار بر حضور همه ساله در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در کنار سفرهای متعدد و مصاحبه های متنوع با رسانه های خارجی را باید نمود برجسته ای از نیاز توجه طلبانه وی معنا کرد.
اما هر چند احمدی نژاد در چینش کابینه خود با استقلال عمل توانست تیمی يک دست و کم فروغ را ساماندهی کند اما از همان ابتدا نیز مجبور شد حضورناخواسته سه ژنرال را نیز کراهتاً در جوار کابینه اش تحمل کند.
باقر قالیباف و علی لاریجانی و اکبر هاشمی رفسنجانی، سه نفر از پنج رقیب اصلی احمدی نژاد در انتخابات ریاست جمهوری بودند که وی علی رغم میل شخصی اش مجبور به همکاری با ایشان در شهرداری و شورای امینت ملی و مجمع تشخیص مصلحت نظام شده بود.
احمدی نژاد در قدم نخست با فراست توانست در همان ابتدای کار تکلیف قالیباف را با خود یکسره کرده و از طریق ایزولاسیون سیاسی، شهردار تحمیلی را نمدمال بی اعتنائی خود نماید.
پروژه حذف علی لاریجانی دومین مانور قدرت احمدی نژاد بود که بعد از سفر ولادیمیر پوتین و اصرار و تعمد وی در ملاقات با رهبری و ارائه پیشنهاد خود به ایشان کلید خورد.
ظاهراً پوتین با این کار اصرار داشت تا به طرف ایرانی خود اثبات کند که تمام قد ساختار قدرت در ایران را برخلاف آمریکائی ها برسمیت شناخته و با احترام قواعد آن را رعایت می کند.
بر همین اساس ترجیح داد پیشنهاد محرمانه خود را علی رغم میزبانی احمدی نژاد، مستقیماً به شخص آیت الله خامنه ای تحویل دهد.
شاید همین کم لطفی پوتین به احمدی نژاد بود که باعث شد فردای تائید علی لاریجانی مبنی بر اختصاص پیشنهاد پوتین به پرونده اتمی، احمدی نژاد از اساس منکر چنین پیشنهادی شود.
انکاری که ضمن اشباع صبوری لاریجانی، منجر به اعلام شتابزده استعفای وی توسط سخنگوی دولت گردید.
حذف لاریجانی از آن جهت برخوردار از اهمیت ویژه است که وی از معتمدین قابل وثوق آیت الله خامنه ای محسوب شده و علی الظاهر گماردن ایشان در راس پرونده اتمی نیز با توصیه موکد رهبری ایران صورت گرفته بود. لذا احمدی نژاد خواسته یا ناخواسته توانست با حذف لاریجانی مرزهای قدرت خود را تا پشت دیوارهای خیابان آذربایجان گسترش داده و عمداً یا سهواً این پیغام را به غرب ارسال کند که:
در ساختار قدرت ایران به آن اندازه توان دارد تا بتواند در پرونده اتمی ضمن حذف معتمد رهبری و جایگزین کردن فرد مورد اعتماد خود، ابتکار عمل را در دست گیرد.
این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که خانواده لاریجانی ها اساساً بصورت سنتی مورد وثوق و اعتماد آیت الله خامنه ای بوده اند تا جائی که ایشان پیش از علی لاریجانی، «صادق» برادر دیگری از این خانواده را در شورای نگهبان منسوب کرده بود و اگر بی مبالاتی «محمد جواد» در جریان مذاکرات با نیکلاس براون نبود قطعاً وی نیز امروز جایگاه مهم تری در ساختار سیاسی ایران داشت. اما «محمد جواد» عملاً چوب اعتماد بنفس بیش از حد خود را خورده تا جائی که همین اعتماد بنفس همواره مانع از آن شده تا وی بتواند در چارچوب قواعد مرسوم سیاسی ایران بازی کند. اما برخلاف وی «علی» ثابت کرد با حفظ رابطه ارادت ورزانه خود با رهبری ایران از آن درجه از استعداد برخوردار هست تا به وقت نیاز تندروی از جنس «پخش برنامه چراغ» يا «پوشش تصویری کنفرانس برلین» را عهده داری کند و حسب الاقتضا در پرونده انرژی اتمی نیز با مشی واقع بینانه و معتدل مدیریت آن پرونده را تقبل نماید.
لیکن علی رغم مورد اعتماد بودن لاریجانی ها در بیت رهبری، احمدی نژاد نشان داد برای حفظ رکورد درخشش انحصاری در ساختار قدرت ایران قدرت مانور بهتر و بیشتری از مقربین دارد. وی با حذف لاریجانی و ایزوله نگاه داشتن قالیباف استعداد بالای خود را در حذف موانع و رقبایش را از طریق رودرروئی مستقیم نشان داده.
اما مشکل احمدی نژاد رقیب سوم است که برخلاف رقبای قبلی، پیرتر و زیرک تر از آن است تا تن به مبارزه مستقیم با احمدی نژاد دهد.
هاشمی رفسنجانی رقیب قدرتمندی برای احمدی نژاد محسوب می شود که تاکنون علی رغم همه همآورد طلبی های علیه خود فرصت رویاروئی مستقیم را از احمدی نژاد گرفته.
هر چند با بازداشت موسویان و پنجه کشیدن بر رخسار حسن روحانی و توقیف و توقف دو نشریه مقرب به هاشمی (شرق و هم میهن) احمدی نژاد خود را تا پشت حریم اختصاصی هاشمی نیز رساند. اما هاشمی با صبوری و مانورهای حسابشده، بعد از احراز پیروزی در انتخابات مجلس خبرگان و کسب مقام ریاست آن مجلس به احمدی نژاد نشان داد مبارزه سیاسی با این پیر پرتجربه مشکل تر از آن است که تصور می شده.
هاشمی نسبت خود با انقلاب و نظام برآمده از آن را از جنس نسبتی پدرانه می داند.
لذا برخلاف حکایت معروف علی ابن ابیطالب در قضاوت میان «دو مادر مدعی يک فرزند» که مادر اصلی بدلیل رابطه عاطفی با فرزندش و بمنظور حفظ بقا و سلامت فرزند در مقابل حکم ذکاوت مندانه علی ابن ابیطالب از حق خود گذشت کرد، هاشمی با توجه به رابطه پدرانه ای که بین خود و انقلاب تعریف کرده برخلاف «رابطه عاطفی مادران با اولادشان» خود را برخوردار از نسبتی مالکانه با انقلاب و نظام برآمده از آن می داند.
همین رابطه مالکانه به هاشمی به اندازه کافی انگیزه مجاهدت بمنظور حفظ و بقای اولادش را می هد تا میدان را بنفع رقیب خالی نکرده و با تیزبینی از متعلقات خود! حراست کند.
تفاوت بارز هاشمی با احمدی نژاد در فهم «وضعیت فعلی و متشنج ایران با آمریکا» بازگشت به این نکته دارد که هاشمی در دوسیه زمامداری خود برخوردار از سابقه ای 8 ساله است که ممهور به صفت سازندگی شده. صرف نظر از تمامی شائبه ها و اتهامات چرک آستینی که به وی و منسوبین وی طی دوران سازندگی زده شده و می شود اما در مجموع وی منطقاً می تواند نگران تک تک بمب ها يا موشک هائی باشد که در صورت بروز جنگ بین ایران و آمریکا، سد ها و اتوبان ها و نیروگاه ها و کارخانجاتی را که در دوران ریاست جمهوری وی ساخته شد را مورد تهاجم و تخریب قرارمی دهند.
از همین بابت است که شاهد ابراز هشدارهای وقت و بی وقت وی به مسئولین کشور می باشیم که:
«در شرایط حساس فعلی، نباید ناپخته و نسنجیده عمل کرد و مردم را به زحمت انداخت و آثار عظیم انقلاب، دفاع و سازندگی را زیر سئوال برد»
اظهارات هاشمی رفسنجانی در کنگره سرداران و 1400 شهید ارتش استان مرکزی
اما برخلاف نگاه هاشمی به گذشته، احمدی نژاد نگاهی رو به آینده دارد. این از آن روست که احمدی نژاد اولاً در پیشینه خود مطاعی جهت ارجاع ندارد در نتیجه چیزی نیز برای از دست دادن ندارد و ثانیاً با توجه به ناکامی خود در تامین وعده های اقتصادی و سیاست های عدالت گسترانه اش می کوشد تا با يگانه فرصت موجود (پرونده انرژی اتمی) کارنامه قابل دفاعی را برای خود در افکار عمومی ایرانیان بيآفریند.
از این رو حذف لاریجانی از پرونده انرژی اتمی قابل فهم است.
طبعاً چنانچه لاریجانی فرصت آن را می یافت تا پرونده مزبور را با موفقیت به اتمام برساند در آن صورت بخش اعظم اعتبار و درخشش این موفقیت را نیز نصیب خود می کرد و احمدی نژاد بی نصیب از سهم قابل اعتنائی از این افتخار ملی می شد.
اما اکنون و با حذف لاریجانی، تمامیت پرونده اتمی در اختیار تیم احمدی نژاد قرار گرفته و با توجه به اهتمام وی به حل پرونده اتمی با تکیه بر سیاست خوشبینانه:
«آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند» محتملاً می توان شاهد کم رنگ شدن محور دیپلماسی در ازای پررنگ شدن تنش نظامی بین ایران و آمریکا در حل پرونده اتمی بود.
احمدی نژاد در تعقیب سیاست های قدرت طلبانه و توجه خواهانه اش متوسل به شیوه ای شده که در ایران مسبوق به سابقه است.
تیمسار رزم آرا نخست وزیر وقت ایران در نیمه دوم دهه 30 و ابولحسن بنی صدر نخستین رئیس جمهور ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی دو نمونه برجسته از رویکرد قدرت طلبانه ای در تاریخ معاصر ایران هستند که رفتار سیاسی شان کمابیش قرینه ای از مواضع فعلی رئیس جمهور ایران است.
رزم آرا در آن تاریخ توانست در تشنج ناشی از بحران نفت با تکیه بر پایگاه نظامی خود و مدیریت مقتدرانه شخصی اش در زمانی کوتاه ضمن زمینگیر کردن رقبای سیاسی اش، خود را به عنوان سیاستمداری قدرتمند به شاه و جهان بین الملل تحمیل کند. تنها اشتباه استراتژیک رزم آرا آنجائی بود که در دلنگرانی جهان غرب از خطر سرخ بیش از اندازه خود را به روس ها نزدیک کرد.
همین نزدیکی ناسنجیده بود که نهایتاً حکم ترور وی را با توجیه خطر سقوط ایران در دامان کمونسیت موجه کرد. (هر چند فدائیان اسلام عاملیت این ترور را به نام خود در تاریخ ایران ثبت کردند اما بعدها شواهدی پیدا شد دال بر آنکه گلوله خلاص کننده رزم آرا از اسلحه آجودان شخصی رزم آرا و با آمریت اسدالله علم و شخص شاه شلیک شده بود)
ابولحسن بنی صدر نیز مورد دومی بود که از آغاز ریاست جمهوری خود بمنظور بر هم زدن موازنه قدرت به نفع خود اقدام به یارگیری سیاسی از میان ارتش و طبقه متوسط ایران کرد.
لیکن بنی صدر در گمانه زنی بر روی این دو پایگاه دچار یک اشتباه استراتژیک شد. اساساً ارتش در آن مقطع فاقد شیرازه و اقتدار بود و طبقه متوسط ایران نیز نشان داده اند در تحولات اجتماعی قبل از حضور در صحنه بیشتر تمایل به ایفای نقش تماشاچی را دارند.
اما برخلاف این دو احمدی نژاد هوشمندانه اولاً توجهی به پایگاه خارج از کشوری مانند رزم آرا نکرده. گذشته از آنکه برخلاف بنی صدر ضمن آنکه یارگیری سیاسی خود را بجای ارتش از بدنه سپاه قرار داده، متقابلاً بجای «طبقه متوسط فشل ایرانی» پایگاه توده ای خود را در کانون «طبقات محروم» تعریف کرده. طبقه ای که نشان داده در روز واقعه از پا به رکابی قابل اعتمادی برای معتمدین خود برخوردارند.
اینکه احمدی نژاد تا کجا می تواند در چنین بازی قدرتی که خود دامن زننده به آن بوده موفق باشد، چشم انداز روشنی ندارد. خصوصاً آنکه نزدیکی انتخابات مجلس هشتم و يارگیری های جدید سیاسی بزودی صحنه سیاسی ایران را بشدت ملتهب خواهد کرد. اما در يک نکته نمی توان تردید داشت و آن اینکه:
صرف نظر از آرایش سیاسی ژلاتینی موجود در ساختار فعلی قدرت ایران، بر دولتمردان جمهوری اسلامی فرض است تا در موقعیت حساس موجود مدبرانه قبل از آنکه به توصیه حکیمابولقاسم فردوسی تاسی کند که:
سیاهی لشگر نیآید به کار
يکی مرد جنگی به از صد هزار
آموزه «سان تزو» استراتژیست چینی صده چهارم پیش از میلاد مسیح را ملاک عمل خود قرار دهند، مبنی بر آنکه:
«صد بار پيروز شدن در صد جنگ حد اعلاى مهارت نيست. حد اعلاى مهارت مقهور کردن دشمن بدون جنگيدن است»
بر این اساس و تا اطلاع ثانوی ایرانیان می توانند گزاره حکیم طوس را این گونه بازخوانی کنند که:
يکی «مرد تدبیر» به از «مرد جنگ»
داریوش سجادی
11آبان86
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آدرس مقاله شجاعت ترس:
http://www.sokhan.info/Farsi/Goril.htm
آدرس مقاله بلوف:
http://www.sokhan.info/Farsi/Bluff.htm
1ـ هشدار دمکرات ها به بوش جهت پرهیز از تهاجم نظامی به ایران:
http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2007/11/071101_si-democrats-iranbush.shtml
2ـ مرد جنگ، مرد فرار هم باید باشد:
http://www.sokhan.info/Farsi/Mardj.htm
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر